สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๔ / เรื่องที่ ๗ ข้าวฟ่าง / ข้าวฟ่าง

ข้าวฟ่าง เป็นธัญพืชที่สำคัญชนิดหนึ่งของโลก ปลูกมากรองจากข้าวสาลี ข้าวเจ้า และข้าวโพด แพร่หลายทั่วไปในทุกทวีปในเขตร้อน และเขตกึ่งร้อน ตลอดจนเขตอบอุ่นของโลก ข้าวฟ่างเป็น ธัญพืชที่มนุษย์นำมาใช้ประโยชน์ได้หลายรูปแบบ เมล็ดข้าวฟ่างใช้เป็นอาหารของมนุษย์และสัตว์ ลำต้นและใบสามารถนำมาใช้เป็นอาหารสัตว์ ที่อยู่ อาศัย และเป็นเชื้อเพลิงได้ด้วย ข้าวฟ่างเป็นพืช ที่ปลูกง่าย ทนทานต่อสภาพแห้งแล้งได้ดี สามารถเจริญเติบโตได้ในพื้นที่ ที่มีปริมาณน้ำฝนไม่มากนัก ปลูกได้ในดินแทบทุกชนิด ยกเว้นดินทรายจัด (ดิน ที่มีส่วนผสมของทรายมากกว่าเนื้อดิน จนปั้นเป็นก้อนไม่ได้) ที่ลุ่มน้ำขัง และดินเป็นกรด-เบสจัด การดูแลรักษาไม่ยุ่งยาก เมื่อเก็บเกี่ยวครั้งแรกแล้ว หากมีการตัดแต่งไว้ตอ แล้วปล่อยให้หน่อเจริญเติบโต ถ้าไม่มีปัญหาก็จะผลิดอกออกช่อ ติดเมล็ด และสามารถเก็บเกี่ยวผลิตผลได้อีกครั้ง

ช่อรวงข้าวฟ่าง

ในประเทศไทยมีการปลูกข้าวฟ่างกันมานานแล้ว แต่เพิ่งจะปลูกกันเป็นการค้า เมื่อไม่นานมานี้ ประเทศไทยผลิตข้าวฟ่างได้ปีหนึ่งๆ ประมาณ ๒-๓ แสนตัน แล้วแต่สภาพดินฟ้าอากาศ ข้าวฟ่าง ที่ผลิตได้ ส่วนใหญ่ส่งออกไปขายยังตลาดต่างประเทศ เช่นเดียวกับข้าวโพด ประเทศที่รับซื้อข้าวฟ่างจากไทยรายใหญ่ๆ ได้แก่ มาเลเซีย ไต้หวัน ไนจีเรีย ญี่ปุ่น สิงคโปร์ ฮ่องกง และประเทศแถบตะวันออกกลาง การใช้ข้าวฟ่างเป็นอาหารสัตว์ ภายในประเทศเริ่มมีความสำคัญเพิ่มขึ้นตามลำดับ เนื่องจากเมล็ดข้าวฟ่างมีคุณค่าอาหารที่เป็น ประโยชน์ต่อสัตว์เลี้ยงทัดเทียมกับข้าวโพด และธัญพืชอื่นๆ แต่มีราคาถูกกว่า ความนิยมที่จะใช้ข้าวฟ่างมาทดแทนธัญพืชอื่นๆ ในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์มีแนวโน้มที่จะเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ