สารานุกรมไทย
สำหรับเยาวชน
เมนู 17
|
สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๗ / เรื่องที่ ๒ ฉันทลักษณ์ไทย / กลอน
กลอน
กลอน
กลอนสุภาพ
คณะ
คณะของกลอนสุภาพมีดังนี้
กลอนสุภาพบทหนึ่งมี ๒ บาท บาทที่ ๑
เรียกว่า บาทเอก มี ๒ วรรค คือ วรรคสลับ
และวรรครับ บาทที่ ๒ เรียกว่า บาทโท มี ๒
วรรค คือ วรรครองและวรรคส่ง
พยางค์หรือคำ
ของกลอนแต่ละวรรคมีดังนี้
กลอนแปด มีวรรคละ ๘ คำ ดังนั้นกลอนแปด
๔ วรรคจึงมี ๓๒ คำ ใน ๑ บท
กลอนหก มีวรรคละ ๖ คำ ดังนั้นกลอนหก
๔ วรรคจึงมี ๒๔ คำ ใน ๑ บท
สัมผัส
มีข้อสังเกตเกี่ยวกับสัมผัสของกลอนสุภาพดังนี้
ก. สัมผัสนอก (บังคับ) โปรดสังเกตเส้นโยงสัมผัสในบทที่ ๑
๑) ในบทที่ ๑ คำสุดท้ายของวรรคสลับ
(วรรคที่ ๑) สัมผัสกับคำที่ ๓ หรือคำที่ ๕ ของ
วรรครับ (วรรคที่ ๒) ตามที่ขีดเส้นประไว้ใน
แผน
๒) คำสุดท้ายของวรรครับ สัมผัสกับ
คำสุดท้ายของวรรครอง (วรรคที่ ๓)
๓) คำสุดท้ายของวรรครองสัมผัสกับ
คำที่ ๓ หรือคำที่ ๕ ของวรรคส่ง (วรรคที่ ๔)
๔) คำสุดท้ายของวรรคส่งในบทที่ ๑
สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรครับในบทที่ ๒
(คอย-ละห้อย)
ข. สัมผัสใน (ไม่บังคับ) โปรดสังเกตเส้นโยงสัมผัสในบทที่ ๒
๕) สัมผัสในชนิดสัมผัสสระ ในบทที่ ๒ ได้แก่ ค่ำ-ย่ำ, ฆ้อง-ร้อง (วรรคสลับ), จวน-
หวน (วรรครับ), เคลื่อน-เดือน (วรรครอง)
ฉ่ำ-อัมพร (วรรคส่ง)
๖) สัมผัสใน ชนิดสัมผัสอักษร ในบท
ที่ ๒ ได้แก่ ยาม-ย่ำ (วรรคสลับ) ตรงนี้มีพิเศษ
คือ ยามค่ำ-ย่ำฆ้อง ได้ทั้งสัมผัสสระและสัมผัส
อักษร คือ ยาม-ย่ำ, ค่ำ-ฆ้อง, ร่ำ-พิไร-รัญจวน
หวน-ละห้อย (วรรครับ) ดึก-ดาว-เดือน, เคลื่อน-
คล้อย ตรงนี้มีพิเศษอีกคือ ดาวเคลื่อน-เดือน
คล้อย ได้ทั้งสัมผัสสระและสัมผัสอักษร ช่วย
ให้ไพเราะยิ่งขึ้น (วรรครับ) ย้อย-เย็น (วรรค
ส่ง)
คำเป็นคำตาย
ในกลอนสุภาพไม่บังคับใช้คำเป็น และคำตาย แต่ในกลอนกลบท ที่มีชื่อว่า "กลบทอักษรกลอน" จำเป็นต้องใช้คำตายทุกคำ
คำนำ และ คำสร้อย ได้กล่าวไว้แล้วใน
ข้อ ๘ และ ๙ ของฉันทลักษณ์บังคับ ผู้สนใจ
อาจกลับไปอ่านทบทวนได้ เพื่อประโยชน์ในการ
ศึกษาเรื่องกลอนให้แม่นยำ
|
|
