สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๗ / เรื่องที่ ๙ การปรับปรุงพันธุ์พืช / การขยายพันธุ์ตามหลักสากลทั่วไป

การทดสอบการงอกของเมล็ดพันธุ์ ฉางเก็บเมล็ดพันธุ์จำหน่าย

การขยายพันธุ์ตามหลักสากลทั่วไป แบ่งผู้ผลิตออกแบ่งเป็น ๓ ประเภท ดังนี้คือ ๑. สมาคมผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ ส่วนมากจะเป็นการรวมตัวของกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์เอกชน ตั้งเป็นสมาคม และดำเนินการควบคุม ตรวจตรา ให้ผู้ผลิตดำเนินการผลิตเมล็ดพันธุ์ตามกฎเกณฑ์ที่กำหนดไว้ เพื่อให้เมล็ดพันธุ์มีคุณภาพได้มาตรฐาน และออกคำรับรองเมล็ดพันธุ์เหล่านั้น สำหรับรับประกันคุณภาพ และความเชื่อถือต่อเกษตรกรผู้ใช้ต่อไป ชั้นของเมล็ดพันธุ์ที่สมาคมฯ รับรองแบ่งออกเป็น ๔ ชั้น ดังนี้ ก. เมล็ดพันธุ์คัด เป็นเมล็ดพันธุ์ที่ขยาย โดยนักปรับปรุงพันธุ์พืช จากพันธุ์พืชที่ได้ผสมขึ้นใหม่ เป็นเมล็ดพันธุ์ที่ต้องตรวจสอบอย่างใกล้ชิด เพื่อให้มีลักษณะทางพันธุกรรมเหมือนพันธุ์เดิม และคุณภาพดี เพื่อใช้ปลูกเป็นเมล็ดพันธุ์หลัก ข. เมล็ดพันธุ์หลัก เป็นเมล็ดพันธุ์ที่ปลูกโดยใช้พันธุ์คัด เพื่อขยายให้มีเมล็ดพันธุ์เพิ่มขึ้น เป็นเมล็ดพันธุ์ที่ปลูกโดยเจ้าของเมล็ดพันธุ์ หรือสถานีทดลอง และจะต้องดูแลตรวจสอบอย่างใกล้ชิดจากนักวิชาการ เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์ที่มีลักษณะทางพันธุกรรมเหมือนพันธุ์เดิมมากที่สุด ค. เมล็ดพันธุ์ขยาย หรือเมล็ดพันธุ์ขึ้นทะเบียน เป็นเมล็ดพันธุ์ที่ได้จากการปลูกเมล็ดพันธุ์หลัก หรือเมล็ดพันธุ์ขยาย ส่วนมากจะปลูกโดยเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ ภายใต้การดูแลตรวจสอบของเจ้าหน้าที่สมาคมผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ เพื่อให้มีคุณภาพ และมาตรฐานตามที่กำหนดไว้ ง. เมล็ดพันธุ์จำหน่าย หรือเมล็ดพันธุ์รับรอง เป็นเมล็ดพันธุ์ที่ได้จากการปลูกพันธุ์หลัก พันธุ์ขยาย หรือพันธุ์จำหน่าย ปลูกโดยเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ คล้ายกับการปลูกเมล็ดพันธุ์ขยาย แต่คุณภาพและมาตรฐานจะต่ำกว่าเล็กน้อย เมล็ดพันธุ์ชั้นนี้ เป็นเมล็ดพันธุ์ที่ใช้สำหรับการปลูก เพื่อเมล็ดพืช สำหรับใช้ในการค้าทั่วไป การแบ่งชั้นเมล็ดพันธุ์ทั้ง ๔ ชั้นนี้ ก็มีวัตถุประสงค์ เพื่อให้เมล็ดพันธุ์ดีของพืชพันธุ์ดีขยายเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างรวดเร็ว และมีคุณภาพมาตรฐาน ตรงตามที่กำหนดไว้ โดยสมาคมผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ ๒. บริษัทเอกชน ในประเทศที่พัฒนาแล้วส่วนใหญ่ เช่น สหรัฐอเมริกา แคนาดา ประเทศในยุโรป ออสเตรเลีย และบางประเทศในอเมริกาใต้ กิจกรรมของเอกชนในด้านการผลิต และการค้าเมล็ดพันธุ์ ได้เจริญก้าวหน้าไปอย่างมาก ดังนั้นเอกชนจำนวนมากจึงดำเนินกิจกรรมเองโดยตรง ทั้งในด้านการปรับปรุงพันธุ์ และขยายพันธุ์ บางบริษัทอาจจะรับซื้อเฉพาะพันธุ์คัดจากหน่วยราชการ เช่น มหาวิทยาลัย หรือกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แต่ก็มีแนวโน้มที่จะลดลงตามลำดับ แต่ละบริษัทจะรักษาคุณลักษณะของพันธุ์และคุณภาพของเมล็ดพันธุ์ของตนเอง ซึ่งย่อมจะขึ้นอยู่กับความสามารถและชื่อเสียงของบริษัท ที่ต่างก็มีการแข่งขันกันมาก แต่การดำเนินการทั้งหมดยังคงอยู่ภายใต้กฎหมาย เมล็ดพันธุ์ของแต่ละประเทศ ซึ่งจะควบคุมดูแลการผลิตเมล็ดพันธุ์ และการค้าเมล็ดพันธุ์ให้เป็นไปโดยถูกต้อง และเพื่อประโยชน์ของผู้ผลิตและผู้ใช้เมล็ดพันธุ์ ๓. หน่วยงานของรัฐบาล ทางรัฐบาลของบางประเทศยังคงผลิตเมล็ดพันธุ์ เพื่อจำหน่ายแก่หน่วยงานของรัฐอยู่บ้าง โดยมีวิธีการคล้ายกับเอกชนดำเนินการ