สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๙ / เรื่องที่ ๕ แมลง / สำหรับเด็กระดับเล็ก

คนเราเมื่อไปอาศัยอยู่ในที่ใด ก็มักจะพบแมลง ซึ่งเป็นสัตว์ร่วมโลกกับเรา อาศัยอยู่ด้วยเสมอ และเรามักจะเรียกแมลงเหล่านี้ในชื่อต่างๆ กัน เช่น เมื่อเราอยู่ในบ้าน ก็มักจะมีแมลง เช่น ยุงมากัดดูดกินเลือดของเรา มีแมลงวันมาตอมที่อาหาร ทำให้อาหารสกปรก และบางครั้งก็นำเชื้อโรคมาด้วย ทำให้เรามีอาการท้องร่วง เมื่อกินอาหารที่สกปรกนั้นเข้า ถ้าบ้านเราสกปรก ก็มักจะมีแมลงสาบมาอาศัยกินเศษอาหารในครัว ทิ้งกลิ่นสาบไว้ตามถ้วยชาม หรือพบตัวสามง่ามอาศัยอยู่ตามหนังสือ กัดกินหนังสือให้เสียหาย ถ้าที่นอนสกปรก เราอาจจะพบตัวเรือดอาศัยอยู่ตามที่นอน คอยดูดกินเลือดเรา และถ้าตัวเราเองสกปรก เราอาจจะมีเหาอยู่บนหัว คอยกัดแทะผิวหนังเรา ทำให้คันต้องเกาอยู่เสมอ

เมื่อเราออกไปเดินนอกบ้านตามสนามหน้าบ้าน ในแปลงไม้ดอก เราจะเห็นผึ้งและผีเสื้อบินมาตอมดูดน้ำหวานจากดอกไม้ และช่วยผสมเกสร บางทีก็จะพบมดง่าม ที่ขนเมล็ดพืช และเศษอาหาร เดินกันเป็นแถว เพื่อนำไปเลี้ยงพวกที่อยู่ในรัง และบางครั้งก็รุกล้ำเข้ามาขนอาหารภายในบ้านเราก็มี บางครั้งเราอาจจะพบมดแดงทำรังบนต้นไม้ เอาใบไม้ห่อเป็นก้อน และอาศัยอยู่ภายใน เพื่อป้องกันแดด และฝน บางครั้งแทนที่จะพบรังมดแดง เราอาจจะพบรังมดลี่ ที่ทำรังด้วยดิน บนกิ่งไม้ หรือรังต่อหัวเสือ ซึ่งมีรังเป็นลายคล้ายหัวเสือ หากเราไปรังแกมันเข้า ต่อหัวเสือเหล่านี้ก็จะพากันออกมารุมต่อยเรา ทำให้เจ็บปวด หรือมีอาการป่วยถึงตาย

ภายในคู บ่อ หรือสระน้ำ เรามักจะเห็นแมลงที่อาศัยอยู่ตามชายน้ำ หรือตามผิวน้ำ เช่น จิงโจ้น้ำ ที่คอยกินแมลง หรือสัตว์ที่ตายแล้ว ที่ลอยอยู่ตามผิวน้ำ และเมื่อถูกรบกวน จิงโจ้น้ำจะวิ่งหนีไปบนผิวน้ำได้รวดเร็วอย่างน่าพิศวง หากเราเอาสวิงช้อนลงไปในน้ำ โดยเฉพาะตามสาหร่ายใต้น้ำ นอกจากเราจะพบลูกน้ำ หรืออ้ายโม่ง ซึ่งเป็นลูกของยุงแล้ว เราอาจจะพบตัวปิดหน้า ซึ่งเป็นลูกของแมลงปอ หรือพบตัวแมลงข้าวสาร ซึ่งหงายท้องสีขาวว่ายน้ำ ดูคล้ายเมล็ดข้าวสาร คอยจับสัตว์ที่เล็กกว่า เช่น ไรน้ำ ลูกน้ำ กินเป็นอาหาร

หากเราทำแปลงปลูกพืชต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นพืชไร่ เช่น ข้าว ข้าวโพด หรือพืชสวน ไม้ดอก ไม้ผลต่างๆ ก็มักจะหนีไม่พ้น ที่จะมีแมลง เช่น หนอนลูกของผีเสื้อ มากัดกินดอกและใบ หรือเจาะเข้าไปในลำต้น มีตัวมวน เพลี้ย ใช้ปากเจาะดูดน้ำเลี้ยงจากพืช หรือตัวหนอนลูกของด้วง และด้วง กัดกินตามส่วนต่างๆ

ตามพรรณไม้ทั้งหลายที่อยู่ในป่า เราจะพบแมลงหลากหลายอาศัยอยู่ แม้เราจะหนีไปอยู่ในถิ่นทุรกันดารแห้งแล้ง เช่น ทะเลทราย หรือถิ่นที่หนาวจัดในแถบขั้วโลกเหนือหรือใต้ก็ตาม ยังมีแมลงไปอาศัยอยู่กับเรา หรือใกล้ๆ กับเรา

ชีวิตของคนเรามีส่วนพัวพัน หรือสัมพันธ์กับแมลงอยู่เสมอ ไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง หรือหลายทาง แมลงบางชนิดก็เป็นประโยชน์ บางชนิดก็ให้โทษแก่เรา คนเราจึงต้องเรียนรู้เกี่ยวกับแมลง เพื่อที่จะให้ดำรงชีวิตอยู่ร่วมโลกเดียวกันได้อย่างดี