สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๒ / เรื่องที่ ๑ การจำแนกและการจัดหมวดหมู่ของสัตว์ / บทนำ

สัตว์ทั้งหลายในโลกนี้ เท่าที่ค้นพบแล้วมีอยู่เป็นจำนวนมากกว่าล้านชนิด สัตว์เหล่านี้อาศัยกระจายอยู่ทั่วไปตามส่วนต่างๆ ของโลก ทั้งบนดิน ในน้ำ และในอากาศ สัตว์บางชนิดมีความแตกต่างกันจน เห็นได้ชัด แต่บางชนิดก็มีความคล้ายคลึงกันมาก จนทำให้คิดว่าเป็นชนิดเดียวกัน บางชนิดมีการแพร่ กระจายไปไกลครอบคลุมหลายประเทศ หรืออาจจะกระจายข้ามทวีปก็เป็นได้
นกกระทุง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า พีลีคานัส ฟิลิปเพนซิส (Pelecanus philippensis)
นักสัตวศาสตร์มีความจำเป็นที่จะต้องจำแนกสัตว์ต่างๆ เหล่านี้ออกจากกัน ให้ละเอียดมากที่สุด เท่าที่จะสามารถกระทำได้ เพราะจำเป็นจะต้องศึกษาสัตว์ต่างๆ อยู่เสมอ การนำชื่อสามัญซึ่งเป็นชื่อที่ใช้ ประจำท้องถิ่นต่างๆ มาใช้เป็นชื่อสากลนั้น อาจทำให้ เกิดปัญหาได้ เพราะแต่ละถิ่นมีภาษาใช้เรียกสัตว์ แต่ละชนิดต่างกันไป และเนื่องจากการศึกษาทางวิทยาศาสตร์นั้น จำเป็นต้องใช้ความละเอียดเป็นอย่างมาก ดังนั้นจึงได้มีการวางหลักเกณฑ์ในการจัดหมวด หมู่และการตั้งชื่อสัตว์ต่างๆ ให้รัดกุม เพื่อให้ชื่อเหล่านี้ เป็นชื่อสากล และเป็นที่ยอมรับโดยนักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้
ชาลส์ โรเบิร์ต ดาร์วิน	วิชาอนุกรมวิธานสัตว์ (animal taxonomy) เป็นสาขาหนึ่งของวิชาชีววิทยา ซึ่งศึกษาเกี่ยวกับการจำแนกสัตว์ต่างๆ ในโลกนี้ออกเป็นพวก เป็นหมวดหมู่ นักวิทยาศาสตร์ท่านแรกที่ได้ริเริ่มการจำแนกสิ่งมี ชีวิตออกเป็นหมวดหมู่นั้น เป็นนักวิทยาศาสตร์สาขา พืช หรือที่เรียกกันในทุกวันนี้ว่า นักพฤกษศาสตร์ ชื่อเดอ แคนโดลลี (De Candolle) จุดประสงค์ของ ท่านผู้นี้ก็คือการแยกพืชต่างๆ ที่ได้รวบรวมไว้ออก เป็นหมวดหมู่ เพื่อความสะดวกในการศึกษาและ ค้นคว้า ต่อมาภายหลัง นักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาเกี่ยวกับสัตว์ หรือนักสัตวศาสตร์ ได้ทดลองนำไปใช้จำแนกชนิดสัตว์ต่างๆ ดูบ้าง เห็นว่าได้ผลดี จึงได้มีผู้นิยมใช้การจำแนกสัตว์แบบของแคนโดลลีกันอย่างแพร่หลาย
วัตถุประสงค์ในการศึกษาอนุกรมวิธานสัตว์ ในสมัยปัจจุบัน ได้ขยายขอบเขตกว้างออกไปอีก โดยมีจุดมุ่งหมาย ๓ ประการคือ ประการที่หนึ่ง มุ่งที่จะหาวิธีจำแนกสัตว์ต่างๆ ออกเป็นหมวดหมู่ โดยมีลักษณะหรือวิธีการที่จะใช้จดจำสัตว์แต่ละตัว ได้ง่าย ประการที่สอง เพื่อที่จะพัฒนาหาวิธีอัน เหมาะสมสำหรับการจัดอนุกรมวิธานสัตว์ โดยเฉพาะ พวกที่จะใช้เป็นตัวอย่างอ้างอิง และประการสุดท้าย เพื่อจะหาวิธีการ ทำให้การจัดอนุกรมวิธานสัตว์ มีความหมายและถูกต้องอย่างสมบูรณ์ นั่นคือสัตว์พวกใด เหล่าใด มีความใกล้ชิดกันตามสายเลือด ก็ควรจะจัดให้อยู่ด้วยกัน และในทางตรงกันข้าม พวกใด เหล่าใด ที่มีบรรพบุรุษห่างกันก็จะถูกจัดให้อยู่ในตำแหน่งที่ห่างกันออกไปด้วย ความคิดประการหลังนี้ มีขึ้นภายหลังจากที่ได้มีการประกาศทฤษฎีวิวัฒนาการของชาลส์ ดาร์วิน (Charles Robert Darwin ค.ศ. ๑๘๐๙ - ๑๘๘๒, นักวิทยาศาสตร์ชาวอังกฤษ) เป็นต้นมา การจัดอนุกรมวิธานสัตว์ในสมัยก่อน ยึดหลักทางกายวิภาคของตัวแก่เต็มวัยเป็นสำคัญ พร้อมทั้งพิจารณาถึงประวัติความเป็นมา ของตัวอ่อนประกอบด้วย อย่างไรก็ตาม ปัจจัยอื่น เช่น การแพร่กระจายของสัตว์และฟอสซิล (fossil) ที่ตกค้างอยู่ในหิน ก็เป็นเครื่องช่วยให้ศึกษาถึงความเกี่ยวข้องระหว่างสัตว์ชนิดต่างๆ ที่ยังมีชีวิตอยู่ในยุคปัจจุบันนี้ได้ ดังนั้น การจัดอนุกรมวิธานสัตว์ ในยุคปัจจุบัน นอกจากจะอาศัยหลักฐานดังกล่าว ยังมีการนำความรู้ทางวิชาสรีรวิทยา นิเวศวิทยา พันธุศาสตร์ ฯลฯ มาเป็นหลักในการแบ่งอีกด้วย