เล่มที่ 32
ตาลปัตร พัดยศ และสมณศักดิ์
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
พัดแฉก พิเศษ

พัดยศที่ประจำตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราช บางครั้งจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นใหม่เพื่อพระราชทานเป็นพิเศษโดยเฉพาะ คือ เป็นการเพิ่มเกียรติศักดิ์ให้สูงขึ้นอีกพัดแฉกพิเศษนี้เริ่มมีขึ้นใน รัชกาลที่ ๕ เป็นต้นมา ที่สำคัญๆ มีดังนี้

            ๑. พัดแฉกพิเศษที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถวายสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส พ.ศ. ๒๓๙๔ เป็นพัดแฉกตาดพิเศษประดับพลอยสี ยอดงาแกะเป็นรูปฉัตร ๕ ชั้น คอ (ส่วนต่อของด้ามพัดกับตัวพัด)แกะเป็นรูปเทพนม ด้ามงาต่อ ๒ ท่อน ส้นพัด (ส่วนปลายของด้ามสำหรับตั้งกับพื้น) แกะเป็นรูปบัวกลุ่ม


พัดแฉกพิเศษที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ
ให้สร้างถวายสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ พ.ศ. ๒๔๒๒

            ๒. พัดแฉกพิเศษที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯให้สร้างถวาย สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ พ.ศ. ๒๔๒๒ เป็นพัดแฉกทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ใจกลางพัดด้านหนึ่ง ปักเป็นรูปอุณาโลมซึ่งเป็นพระราชลัญจกรประจำรัชกาลที่ ๑ อีกด้านหนึ่งปักเป็นรูปฉัตร ๕ ชั้น ยอดพัด (ส่วนที่ต่อขึ้นไปจากตรงกลางตัวพัดด้านบน) ทำด้วยงาแกะเป็นฉัตร ๗ชั้น

            ๓. พัดแฉกพิเศษที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถวาย สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสสเทว) ไม่ทราบลักษณะรายละเอียด

            ๔. พัดแฉกพิเศษที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถวาย สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ในพิธีมหาสมณุตมาภิเษก พ.ศ. ๒๔๕๓ เป็นตาลปัตรแฉกพื้นตาดขาว ลูกคั่นลายสลับพื้นตาดทอง ปักลายกระหนก ด้วยดิ้นเลื่อม ใจกลางพัด ปักเป็นรูปพระมหามงกุฎ ยอดงาแกะเป็นรูปพระจุลมงกุฎ บนพานแว่นฟ้า คอแกะเป็นรูปเทพนม

            ๕. พัดแฉกพิเศษซึ่งพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสร้างถวายเป็นพิเศษ แก่สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ เป็นพัดแฉกตาด ยอดงาแกะเป็นฉัตร ๕ ชั้น ใจกลางปักเป็นรูปปราสาท คอแกะเป็นรูปเทพนม ส้นแกะรูปเม็ดทรงมัณฑ์