
ประชาสังคม
จากการที่คำว่า "ชุมชน" ได้ขยายขอบเขตของความหมายเรื่อยมานั้น ในช่วง พ.ศ. ๒๕๓๘-๒๕๓๙ นักวิชาการกลุ่มหนึ่งได้เสนอคำว่า "ประชาสังคม" ขึ้นอีกคำหนึ่ง โดยหมายถึง "civil society" ในภาษาอังกฤษ เพื่อให้ครอบคลุมความหมายของชุมชน ที่ขยายมากยิ่งขึ้น ในปัจจุบัน คำนี้นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย และในความหมายที่หลากหลายอีกเช่นกัน ความหมายเดิมของ "civil society" นั้น ชาวยุโรปได้เป็นผู้กำหนดขึ้น เพื่อใช้เป็นเครื่องมือการตอบโต้อำนาจของรัฐ ทั้งนี้เนื่องจากในคริสต์ศตวรรษที่ ๑๕ เมื่อรัฐก่อรูปอย่างชัดเจน และพยายามผูกขาดอำนาจ ในการประกอบกิจกรรมสาธารณะต่างๆ แทนชุมชน กลุ่มสถาบันทางศาสนา และองค์กรวิชาชีพต่างๆ ได้รวมตัวกันต่อต้านการครอบงำของรัฐ แต่ในขณะเดียวกัน เป้าหมายของการรวมกลุ่ม เป็นไปเพื่อประโยชน์สาธารณะ ไม่ใช่เพื่อตัวเอง หรืออาจสรุปได้ว่า ประชาสังคมในความหมายนี้ หมายถึง "ส่วนรวมที่ไม่ใช่รัฐ"
นอกจากความหมายข้างต้น ก็ยังมีระดับความแตกต่าง ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับสังคม และความสัมพันธ์ระหว่างผลประโยชน์ของกลุ่ม ของบุคคล และของส่วนรวม ซึ่งกลายเป็นที่มาของสำนักคิด ๔ สำนัก ที่อธิบายคำว่า "civil society" แตกต่างกันออกไป คือ สำนักต็อกวีล สำนักเพนสำนักล็อก และสำนักเฮเกล